Νότιος Ευρωπαϊκός Διάδρομος Μέσω Βαλκανίων ή Αδριατικής

Τρίτη, 24 Ιουλίου 2012

Νότιος Ευρωπαϊκός Διάδρομος Μέσω Βαλκανίων ή Αδριατικής

Ένα έντονο παρασκήνιο γεωπολιτικών και οικονομικών συμφερόντων καθορίζει τη διαμόρφωση των τελικών αποφάσεων για το άνοιγμα του Νότιου Ευρωπαϊκού Διαδρόμου φυσικού αερίου που θα περιορίσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Ρωσία και θα αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στην «διπλωματία» των αγωγών σε Κεντρική Ασία και Ευρώπη. Ο Νότιος Ευρωπαϊκός Διάδρομος σχετίζεται άμεσα με τα κοιτάσματα του Σαχ Ντενίζ ΙΙ που αναμένεται να τροφοδοτήσει με αζέρικο φυσικό αέριο τον αγωγό που θα παρακάμπτει τη Ρωσία. Η προϊστορία όμως της επιλογής και της απόρριψης των υποψήφιων αγωγών από το κονσόρτσιουμ του Σαχ Ντενίζ εντάσσεται μέσα σε ένα πλαίσιο επιρροής και ανταγωνιστικών/ταυτιζόμενων συμφερόντων όλων των εμπλεκομένων πλευρών.
Το κονσόρτσιουμ του Σαχ Ντενίζ αποτελείται από BP (Βρετανίας) και Statoil (Νορβηγίας) με την κάθε μια να έχει μερίδιο 25.5%, από LukAgip (κοινοπραξία Eni-Lukoil), NIOC (Ιράν) και SOCAR (Αζερμπαϊτζάν) με το μερίδιο της καθεμίας να είναι 10% και από TPAO (Τουρκίας) με 9%. Το Σαχ Ντενίζ άρχισε να παράγει φυσικό αέριο στα τέλη του 2006 και το Σαχ Ντενιζ ΙΙ αναμένεται να δώσει στα τέλη του 2017 ή στις αρχές του 2008.

Σχέδια επί χάρτου

Στο πλαίσιο των προσπαθειών των Βρυξελών για την απρόσκοπτη διανομή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη -να μην γίνεται όμηρος των εκάστοτε ενεργειακών κρίσεων Ρωσίας και Ουκρανίας - αγωγοί έχουν προταθεί, σχεδιαστεί αλλά και ακυρωθεί. Το κονσόρτσιουμ Σαχ Ντενίζ αρχικά είχε να επιλέξει ανάμεσα σε τρεις αγωγούς που στην πορεία των εξελίξεων έγιναν τέσσερις και τώρα κατέληξαν στο να είναι δύο. Οι δυο βασικοί υποψήφιοι εμφανίζονται να είναι : ο «Nabucco West» μια σύντομη εκδοχή του πολυδιαφημισμένου Nabucco και ο Αγωγός της Αδριατικής (Trans Adriatic Pipeline - TAP). O Nabucco αρχικά προωθήθηκε από την ΕΕ και τις ΗΠΑ ως ένα μεγάλο έργο που θα έδινε τέλος στην εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες αλλά τελικά αποδείχθηκε όνειρο απατηλό καθώς στο διαγωνισμό του Σαχ Ντενίζ ΙΙ προστέθηκαν άλλοι τρεις. Ο Διασυνδετήριος Αγωγός Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας (ITGI) και ο Νότιο-Ανατολικός Ευρωπαϊκός Αγωγός (South East Europe Pipeline –SEEP) που τον είχε προτείνει η ΒP και φυσικά o TAP που τελικά επικράτησε και επί των άλλων τριών και θα αντιπαρατεθεί στο «Nabucco West».

Ζώνες επιρροής

Η επιλογή αγωγών παραπέμπει σε καθεστώς επιρροής, κρατικά και επιχειρηματικά συμφέροντα, φορείς που επιδιώκουν να κάνουν λόμπι για τον αγωγό που έχουν επενδύσει και θα αναβαθμίσει το γεωπολιτικό status quo των κρατών τους . H απόφαση του κονσόρτσιουμ του Σαχ Ντενίζ ΙΙ για τον αγωγό που θα τροφοδοτήσει με φυσικό αέριο αναμένεται να ληφθεί το 2013. Τα κονσόρτσιουμ των δυο υποψήφιων αγωγών αποτελούνται από με χώρες που μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στις διαφοροποίηση των πηγών τροφοδοσίας της ΕΕ. Ο «Nabucco West» αποκαλείται με τη συγκεκριμένη ονομασία διότι είναι το δυτικό μέρος του αρχικού «Ναbucco» και συνεργάζονται οι εταιρίες ΒΟΤΑS (Τουρκίας), Bulgarian Energy Holding (Βουλγαρίας), FGSZ (Ουγγαρίας), OMV (Αυστρίας), RWE (Γερμανίας) και Transgaz (Ρουμανίας). Το κονσόρτσιουμ του Αγωγού της Αδριατικής (TAP) από την πλευρά του, αποτελείται από Ε.ΟΝ (Γερμανίας) με μερίδιο 15%, EGL (Ελβετίας) και Statoil (Νορβηγίας) που κατέχει η κάθε μία από 42.5%.

Τουρκικός παράγοντας

Οι χώρες διέλευσης των αγωγών, οι διαμετακομιστικές τιμές, τα σημεία όπου θα περάσουν οι αγωγοί, είναι άμεσα συνυφασμένα με τη «διπλωματία των αγωγών». Η Τουρκία που επιδιώκει να εξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο Ανατολής – Δύσης συμφώνησε με το Μπακού να κατασκευάσουν τον Trans- Anatolian Pipeline (TANAP ή TAGAP) που θα μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Το κονσόρτσιουμ του TANAP το συνθέτουν η τουρκικής BOTAS με μερίδιο 20% και η αζέρικη SOCAR με 80%. Ο ΤΑΝΑP καθιστά μη απαραίτητο το μέρος του αρχικού Nabucco που θα διάσχιζε την Τουρκία. Η ακριβής διαδρομή του ΤΑΝΑΡ που αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέσα στο 2018 δεν έχει ακόμα καθοριστεί και το μήκος θα είναι 2.000 χλμ. Σε πρώτη φάση θα μεταφέρει ετησίως 6 δις. κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα του Σαχ Ντενιζ Ι (για την κάλυψη των τουρκικών αναγκών) και ετησίως 10 bcm φυσικού αερίου από το Σαχ Ντενίζ ΙΙ που θα διανέμονται στην Ευρώπη μέσω του Αδριατικού Αγωγού ((Trans Adriatic Pipeline – TAP) ή του «Nabucco West». Τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο αρχίζουν να εισέρχονται στην τελική φάση τους και παρακολουθούνται στενά από τη Μόσχα που αντιτάσσει τους αγωγούς South Stream και Βαλτικής (Nord Stream). O πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν άριστος γνώστης της «διπλωματίας των αγωγών» που σύμφωνα με αναλυτές την χρησιμοποιεί ως μοχλό πίεσης για την αποκόμιση πολιτικών οφελών σε καμία περίπτωση δεν επιθυμεί να χάσει τα πρωτεία. Η υλοποίηση του TAP ή του «Nabucco West» θα αποτελέσει πλήγμα για τη Ρωσία καθώς η Ευρώπη θα καταφέρει να διαφοροποιήσει τις πηγές τροφοδοσίας και θα επιτύχει σε ένα βαθμό ενεργειακή ασφάλεια. Το ερώτημα είναι ποιος από τους δύο θα κυριαρχήσει καθώς το «παιχνίδι» εξουσίας αναμένεται να είναι σκληρό με το ΤΑΡ να διαθέτει ισχυρά επιχειρηματικά όπλα και το «Nabucco West» να έχει τα δικά του ερείσματα μέσα στο Μπακού.

Με ελληνικό ενδιαφέρον

Ο διαγωνισμός για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου του Σαχ Ντενίζ ΙΙ έχει και ελληνικό ενδιαφέρον και μετά την απόρριψη του Διασυνδετήριου Αγωγού Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας (ITGI) καθώς ο ένας από τους υποψηφίους είναι ο Αγωγός της Αδριατικής (ΤΑP). Ο αγωγός TAP θα ξεκινήσει από την Ελλάδα, θα διασχίσει την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα και θα καταλήξει στις ακτές της νότιας Ιταλίας. Η διασύνδεση του αγωγού με τα υφιστάμενα δίκτυα, τα οποία θα αναβαθμιστούν, αποτελεί την πιο άμεση και οικονομική διαδρομή σύνδεσης του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ στο Αζερμπαϊτζάν με τις ευρωπαϊκές αγορές. Με μεταφορική ικανότητα 10 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως, και δυνατότητα επέκτασης έως τα 20 δισ. κυβικά μέτρα το χρόνο εάν χρειαστεί, η Ευρώπη θα μπορεί να τροφοδοτείται με φυσικό αέριο από τον αγωγό από το 2017.


(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Επενδυτής στις 14 – 15 Ιουλίου)

αναδημοσιεύεται από το http://infognomon.blogspot.gr