Που «πονάει» η Ευρώπη; τουPaul Krugman
Η κατάσταση είναι τρομακτικήεδώ [στην Πορτογαλία], καθώς το ποσοστό της ανεργίας ξεπερνά το 13%. Ταπράγματα είναι ακόμη χειρότερα στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, ακόμη και τηνΙσπανία, και η Ευρώπη ως σύνολο μοιάζει να γλιστρά πίσω στην ύφεση.
Γιατί όμωςέγινε η Ευρώπη ο «μεγάλος ασθενής» της παγκόσμιας οικονομίας; Όλοι γνωρίζουντην απάντηση. Δυστυχώς, τα περισσότερα από όσα ο κόσμος γνωρίζει επ΄ αυτού δενείναι αληθινά και οι ψεύτικες ιστορίες γύρω από τα βάσανα της Ευρώπηςδιαστρεβλώνουν τον διάλογο για την οικονομία στις ΗΠΑ.
Όποιο άρθρο γνώμης, ή συχνάκάποιο υποτιθέμενο ειδησεογραφικό ρεπορτάζ, κι αν διαβάσετε για την Ευρώπηείναι πολύ πιθανό να συναντήσετε μία από τις δύο παρακάτω εκδοχές-ιστορίες.Εγώ τις αποκαλώ το «ρεπουμπλικανικόαφήγημα» και το «γερμανικόαφήγημα» αντίστοιχα. Και οι δύο εκδοχές-ιστορίες δεν έχουν καμιά σχέση με ταγεγονότα.
Το «ρεπουμπλικανικό αφήγημα»- ένα από τα βασικά σκέλη της προεκλογικής εκστρατείας του Μιτ Ρόμνι - είναιπως η Ευρώπη έχειπρόβλημα διότι το παράκανε βοηθώντας τους φτωχούς και τους άτυχους,και ότι αυτό που παρακολουθούμε είναι ο επιθανάτιος ρόγχος του κράτους πρόνοιας.Πρόκειται για μια αγαπημένη, πατροπαράδοτη αντίληψη της Δεξιάς: πίσω στο 1991,όταν η Σουηδία υπέφερε από μια τραπεζική κρίση που προκλήθηκε εξαιτίας της«απορρύθμισης» το συντηρητικό ινστιτούτο Cato δημοσίευσε μια θριαμβευτικήέκθεση για το πώς η κρίση απεδείκνυε την αποτυχία ολόκληρου του μοντέλου τουκράτους πρόνοιας.
Να θυμίσω μήπως ότι η Σουηδία, όπουεξακολουθεί να λειτουργεί ένα πολύ γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας, σημειώνειεξαιρετικές επιδόσεις, παρουσιάζοντας υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από οποιοδήποτεάλλο πλούσιο κράτος;
Αλλά ας δούμε το θέμα λίγοπιο συστηματικά. Δείτε τα 15 ευρωπαϊκά έθνη που σήμερα χρησιμοποιούν το ευρώ -αφήνοντας απέξω την Μάλτα και τη Κύπρο - και ας τα ταξινομήσουμε με βάση τοποσοστό του ΑΕΠ που ξόδευαν για κοινωνικά προγράμματα πριν την κρίση. Μήπωςξεχωρίζουν τα κράτη της προβληματικής «GIPSI» (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία,Ισπανία, Ιταλία) για τις ασυνήθιστα υψηλές κοινωνικές δαπάνες τους; Όχι,καθόλου: μόνο η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα των κρατών πρόνοιας, αν καισυγκριτικά οι κοινωνικές δαπάνες της είναι μικρότερες από εκείνες της Γερμανίας.
Συνεπώς, τα προβλήματα δεν προκλήθηκαν λόγω τηςδιόγκωσης των κρατών πρόνοιας.
Το «γερμανικό αφήγημα»,από την άλλη μεριά, αποδίδει τα πάντα στηνδημοσιονομική ανευθυνότητα. Μια ιστορίαπου δείχνει να ταιριάζει στην περίπτωση της Ελλάδας, αλλά μόνον σε αυτήν. ΗΙταλία είχε μεγάλα δημόσια ελλείμματα στα χρόνια πριν την κρίση, αλλά όχι πολύμεγαλύτερα από εκείνα της Γερμανίας: το τεράστιο χρέος της Ιταλίας είναι ηκληρονομιά ανεύθυνων πολιτικών που εφαρμόστηκαν πριν πολλά χρόνια. Ταελλείμματα της Πορτογαλίας είναι πολύ μικρότερα αναλογικά, ενώ η Ισπανία και ηΙρλανδία, στην πραγματικότητα, παρουσιάζαν πλεονάσματα, όχι ελλείμματα!
Μην ξεχνάμε πως και οι χώρεςπου δεν είναι στο ευρώ τα καταφέρνουν μια χαρά στην δημιουργία ελλειμμάτων καιχρεών, και μάλιστα χωρίς καν να πλήττονται από κρίσεις. Η Βρετανία και οι ΗΠΑμπορούν να δανείζονται μακροπρόθεσμα με επιτόκιο περίπου 2%. Η Ιαπωνία, πουέχει πολύ περισσότερα χρέη από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα, περιλαμβανομένης τηςΕλλάδας, πληρώνει επιτόκιο μόλις 1%.
Με άλλα λόγια, η«ελληνοποίηση» του οικονομικού διαλόγου στις ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία όλοι μαςαπέχουμε μόλις ένα-δύο χρόνια μακριά από το να γίνουμε μια νέα Ελλάδα λόγω τωνελλειμμάτων μας, δεν έχει καμιά βάση.
Που «πονάει» λοιπόν ηΕυρώπη; Ηαλήθεια είναι πως η ιστορία είναι κατά βάση νομισματική. Η εισαγωγή ενός κοινούνομίσματος, χωρίς την δημιουργία των θεσμών που θα του επέτρεπαν ναλειτουργήσει, οδήγησε την Ευρώπη να «ανακαλύψει» ξανά όλα τα ελαττώματα τουΚανόνα του Χρυσού - ελαττώματα που έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην πρόκληση αλλά καιτην χρονική διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.
Πιο συγκεκριμένα, ηδημιουργία του ευρώ δημιούργησε μια ψεύτικηαίσθηση ασφάλειας μεταξύ των ιδιωτών επενδυτών, πουαπελευθέρωσαν τεράστιες ροές κεφαλαίων στα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Ωςαποτέλεσμα, τα κόστη και οι τιμές αυξήθηκαν, η βιομηχανική παραγωγή κατέστη μηανταγωνιστική, τα κράτη που είχαν ισοσκελισμένα λίγο πολύ εμπορικά ισοζύγια το1999 βρέθηκαν να συντηρούν μεγάλα εμπορικά ελλείμματα. Και μετά, η μουσικήσταμάτησε.
Αν τα περιφερειακά κράτηείχαν ακόμη τα δικά τους νομίσματα, θα μπορούσαν να ανακτήσουν γρήγορα τηνανταγωνιστικότητα τους μέσω υποτιμήσεων. Αλλά δεν έχουν πια τα δικά τουςνομίσματα, και αυτό σημαίνει πως έχουν μπροστά τους μακρά περίοδο μαζικήςανεργίας και αργού, βασανιστικού αποπληθωρισμού. Οι κρίσεις χρέους δεν ήτανπαρά ένα υποπροϊόν αυτής της θλιβερής προοπτικής, διότι οι οικονομικές υφέσειςοδηγούν σε μεγαλύτερα δημόσια ελλείμματα και ο αποπληθωρισμός μεγεθύνει τοφορτίο του χρέους.
Η κατανόηση της φύσης τωνευρωπαϊκών προβλημάτων προσφέρει περιορισμένα οφέλη στους ίδιους τουςΕυρωπαίους. Όποιαεπιλογή κι αν κάνουν τα κράτη που έχουν πληγεί, θα είναι κακή: είτεθα υποφέρουν από τα βάσανα του αποπληθωρισμού, είτε θα κάνουν το δραστικό βήμακαι θα αποχωρήσουν από το ευρώ, κάτι που δεν θα είναι πολιτικά εφικτό παρά μόνοαν αποτύχουν όλες οι άλλες οδοί - ένα σημείο στο οποίο δείχνει να πλησιάζει ηΕλλάδα.
Η Γερμανία θαμπορούσε να βοηθήσει αντιστρέφονταςτην δική της πολιτική λιτότητας και αποδεχόμενη έναν υψηλότερο δείκτηπληθωρισμού, αλλά δεν θα το πράξει.
Για τον υπόλοιπο κόσμο, όμως,η σωστή αντίληψη των προβλημάτων της Ευρώπης μπορεί να κάνει την διαφορά, διότιοι ψεύτικες ιστορίες για την Ευρώπη χρησιμοποιούνται για την προώθηση σκληρών,καταστροφικών πολιτικών. Την επόμενη φορά που θα ακούσετε να χρησιμοποιείται τοευρωπαϊκό παράδειγμα ως δικαιολογία για την καταστροφή του αμερικανικού δικτύουκοινωνικής ασφαλείας και την περικοπή δαπανών εν μέσω μιας στάσιμης οικονομίας,πρέπει να ξέρετε πως όσοι τα λένε αυτά, δεν ξέρουν τι τους γίνεται.
Πηγή: New York Times- To Βήμα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου