Η τραγική τύχη των εκατοντάδων χιλιάδων Αρμενίων και οι ανησυχητικές ειδήσεις που έφθαναν καθημερινά στη μητρόπολη Αμισού ανάγκαζαν το μητροπολίτη Γερμανό να καταφεύγει συχνά στον Γερμανό πρόξενο. «Ο μητροπολίτης για πρώτη φορά έθετε θέμα αναγκαστικής μετοικεσίας των Ελλήνων στη Ρουμανία, για να μην έχουν την τύχη των Αρμενίων. Σαν έσχατο μέσο, εφόσον δεν υπήρχε άλλη εναλλακτική λύση, έβλεπε τον αγώνα για τα ύψιστα αγαθά, με όπλα ή χωρίς όπλα. Η λύση απελπισίας που φαίνεται να υιοθετεί, ενισχύει την άποψη ότι ο ένοπλος αγώνας, που ξέσπασε κυρίως μετά την ομαδική εκτόπιση των Ελλήνων του Πόντου το χειμώνα του 1916, αποτελούσε τη μοναδική διέξοδο στο μονόδρομο του θανάτου που τους οδηγούσαν οι Νεότουρκοι» Βλ. K. Φωτιάδης, Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, 2ος τ., 2004, Θεσσαλονίκη: Ηρόδοτος, σ. 42-43. Οι τουρκικές υπερβολές περί οργανωμένων ένοπλων ανταρτικών ταγμάτων Ελλήνων Ποντίων χρησιμοποιήθηκαν έντεχνα ώστε να δικαιολογηθούν οι ωμότητες των Νεοτούρκων σε βάρος αμάχων πληθυσμών. Εξ άλλου, τα ξένα διπλωματικά έγγραφα ακυρώνουν τους τουρκικούς ισχυρισμούς . Νεότερες ερευνες βασίζονται και σε αρχεία αυτής της εποχής, που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν ακόμα αντικείμενο λεπτολόγων μελετών (Bλ. Taner Akçam, Türk Ulusal Kimligi ve Ermeni Sorunu (Τουρκική εθνική ταυτότητα και το αρμενικό ζήτημα), 2η έκδοση, Iletisim, Istanbul, 1993. Mukerrem Su / Ahmet Mumcu, Turkiye Cumhuriyeti Inkilap Tarihi ve Ataturkcülük (: Ιστορία της επανάστασης στην Τουρκική Δημοκρατία και ατατουρκισμός), Ankara: Milli Egitim Basιmevi, 1995). Περί τα τέλη της δεκαετίας 1980, ο Τούρκος πρωθυπουργός Τουργκούτ Οζάλ έδωσε την άδεια ανοίγματος νέων τμημάτων των οθωμανικών αρχείων στην έρευνα των ιστορικών, και πέρα από την παλιά χρονολογία-ταμπού του Μαίου 1915. Αυτή η πράξη ανησύχησε ιδιαίτερα εκείνους τους Τούρκους που φοβούνταν ότι απειλούνταν έτσι σοβαρή ζημία στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις. Ωστόσο, συνέβαλε στο να αποτύχει η τελευταία σημαντική απόπειρα της αρμενικής διασποράς, κατά τα έτη 1989-1990, να επιτύχει την επίσημη αναγνώριση των σφαγών των Αρμενίων ως ‘‘γενοκτονία’’ από την Γερουσία των ΗΠΑ (Nicole/Hugh Pope, Turkey unveiled; Atatürk and after, 1997, σ. 47). Ωστόσο, τα τουρκικά εγχειρίδια αφιερώνουν σ’αυτά τα γεγονότα μόνο λίγες δεκάδες γραμμές.
Yπάρχουν λόγοι που εξηγούν αυτή την επιλογή. Ανώτατοι αξιωματούχοι της Τουρκίας (ακόμα και μετέπειτα Πρόεδροι της Τουρκικής Δημοκρατίας, όπως ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ) συμμετείχαν στις σφαγές κατά των Ελλήνων Ποντίων και των Αρμενίων. «...Μεγάλος αριθμός από εκείνους που κατηγορήθηκαν από το ‘‘Οθωμανικό Δικαστήριο εγκλημάτων πολέμου’’ ήταν μέλη της ‘‘Ειδικής Οργάνωσης’’ καθώς και των συμμοριών που αποτέλεσαν τον πυρήνα της τουρκικής αντίστασης κατά της ελληνικής εισβολής (sic) του 1919. Oρισμένοι από αυτούς αναρριχήθηκαν σε υψηλά αξιώματα της νέας δημοκρατικής τάξης. Ο Τοπάλ Οσμάν, ο οποίος έγινε αρχηγός της προεδρικής φρουράς του Μουσταφά Κεμάλ, διώχθηκε επίσης για τον ρόλο του κατά τις σφαγές των Αρμενίων στις παρόχθιες περιοχές του Ευξείνου Πόντου. Ο Τζελάλ Μπαγιάρ, πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας κατά την δεκαετία 1950, ήταν υπεύθυνος της ‘‘Ειδικής Οργάνωσης’’ στη Σμύρνη, κατά τον χρόνο των εκτρόπων και καταπιεστικών πράξεων εκεί εναντίον του Ελληνικού πληθυσμού. Και η σουλτανική κυβέρνηση το 1919, έχοντας όπωσδήποτε, τα πολιτικά κίνητρά της - ο Μεγάλος Βεζύρης ζήτησε από τους Βρεταννούς να εκτελέσουν εκείνοι τα εντάλματα σύλληψης, - αποπειράθηκε να συλλάβει τον Μουσταφά Κεμάλ και άλλους ηγέτες του εθνικιστικού κινήματος επειδή φέρονταν ότι είχαν συμμετάσχει στις σφαγές. Μιά από τις πρώτες αποφάσεις του νέου, ελεγχόμενου από τους εθνικιστές, Κοινοβουλίου ήταν η παραχώρηση αμνηστίας στους διωκόμενους για τις ωμότητες από ‘‘Οθωμανικό Δικαστήριο εγκλημάτων πολέμου’’. Η επιείκεια αυτή είναι ίσως ένας από τους λόγους για τους οποίους η εθνικιστική υπόθεση υποστηρίχθηκε από τους μουσουλμάνους εμπόρους της Ανατολίας οι οποίοι έγιναν κάτοχοι των αρμενικών επιχειρήσεων και καταστημάτων σε ευτελείς τιμές, ή και χωρίς κανένα αντάλλαγμα» Nicole & Hugh Pope, Turkey unveiled; Atatürk and after, London: John Marey, 1997.
Aπόσπασμα από το ανέκδοτο ερευνητικό έργο του Δρ Θεοδώρου Μπατρακούλη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου