Η πρωτεύουσα της Μακεδονίας ήταν η πρωτεύουσα του Μακεδονικού Μετώπου κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο...
Κείμενα
Θεοδώρα Λειψιστινού
Βλάσης Βλασίδης
Σάββας Δεμερτζής
Σίνισα Πάβιτς
Κριστόφ Λε Ριγκολέρ
Αλεξέι Ποπόφ
Επιμέλεια αφιερώματος, εισαγωγή
Στέλιος Κούκος
skoukos@makthes.gr
Η εισαγωγή του αφιερώματος
Ο ένοπλος Μακεδονικός Αγώνας μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων επτά χρόνια μετά τη λήξη του έδωσε τη θέση του στο Μακεδονικό Μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ακήρυχτος πόλεμος και οι ανταρτικές συγκρούσεις, που είχαν χαρακτήρα κλεφτοπολέμου, μετατράπηκαν σε επίσημο πόλεμο στρατών, εθνών, αυτοκρατοριών. Έδρα του παγκόσμιου Μακεδονικού Μετώπου θα γίνει η Θεσσαλονίκη, που κι αυτή με τον ένα ή τον άλλον τρόπο ήταν πεδίο ανάπτυξης του Μακεδονικού Αγώνα και της σφοδρής και αιματηρής έριδας για την επικράτηση στον ευρύτερο χώρο της Μακεδονίας.
Ένα χρόνο μετά το τέλος και του Β’ Βαλκανικού Πολέμου, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά στη μακεδονική γη και θα αλλάξουν ακόμη πιο πολύ με την έλευση στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή των συμμάχων της Αντάντ, δηλαδή της Entente Cordiale, της «Εγκάρδιας Συνεννόησης» (ένας εξαιρετικός τίτλος για μια πολεμική μηχανή). Και όπως καταλαβαίνετε, ως εγκάρδιοι άνθρωποι και «φίλοι γκαρδιακοί» οι Έλληνες δεν θα μπορούσαμε να ενταχθούμε παρά σ’ αυτό το στρατόπεδο - τελικά! Αφού βεβαίως πρώτα διχαστήκαμε εθνικά και δημιουργήσαμε και
δύο Ελλάδες...
Πάντως το διεθνοποιημένο πλέον Μακεδονικό Μέτωπο με πρωτεύουσά του τη Θεσσαλονίκη θα το προασπίσουν Γάλλοι, Άγγλοι, Σέρβοι, Ρώσοι, Ιταλοί, Έλληνες και πολλών άλλων χρωμάτων και φυλών στρατιώτες - όχι μόνο Δυτικοί και Ευρωπαίοι αλλά επίσης Αφρικανοί και Ασιάτες, οι οποίοι προέρχονταν από τις τότε αποικίες των Γάλλων και των Βρετανών. Η αποστολή τους βεβαίως δεν ήταν αμυντική, αφού οι δυνάμεις αυτές θα έπρεπε να προωθηθούν και να καταβάλουν τις αντίπαλες εχθρικές δυνάμεις, τις «Κεντρικές Αυτοκρατορίες» όπως ονομαζόταν ο συνασπισμός τους, στον οποίο συμμετείχαν η Αυστροουγγαρία, η Γερμανία, η Οθωμανική αυτοκρατορία και η Βουλγαρία.
Έτσι, στον χώρο αυτό του ανορθόδοξου πολέμου και των κομιτατζήδων, οι πρότερον αντάρτες Έλληνες και Βούλγαροι, αλλά και οι πρώην επικυρίαρχοι Οθωμανοί Τούρκοι, θα βρεθούν να αντιμάχονται ή και να συμπολεμούν με την οικουμένη. Ένα πολεμικό μέτωπο και πεδίο, του οποίου η έκβαση έμελλε να κριθεί μόνο με τη μεγάλη συμβολή της Ελλάδας. Βεβαίως άμα τη ομογενοποιήσει της ξανά εις κράτος ένα...
Ο ευρύτερος όμως ζωτικός χώρος του Μακεδονικού Μετώπου, και κυρίως της πρωτεύουσάς του, δηλαδή της Θεσσαλονίκης, δεν έλαβε μόνο πολεμικό και στρατιωτικό χαρακτήρα, αφού για την ευρύτερη υποστήριξη του στρατού αλλά και των λοιπόν διαβιούντων στην περιοχή έπρεπε να αναπτυχθούν και ποικίλα άλλα ειρηνικά έργα, υπηρεσίες, υποδομές. Παρόλο λοιπόν που η πόλη με την υποδοχή εκατοντάδων χιλιάδων στρατιωτών έγινε ένα απέραντο στρατόπεδο, αλλαγή είχαμε και στην καθημερινότητα και στον χαρακτήρα της, ο οποίος άλλαξε άρδην. Πλέον στην πόλη διέμενε ένα πολυεθνικό και πολύχρωμο λεφούσι. Η Θεσσαλονίκη ως ανατολική πόλη, για να παραφράσουμε τον αντίστοιχο τίτλο άρθρου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη για την Αθήνα, έδωσε τη θέση της σε μια πόλη πολύ περισσότερο δυτική και κοσμοπολίτικη.
Αλλά και ο εκσυγχρονισμός της ρυμοτομίας της πόλης θα προκύψει εν μέσω του πολέμου αυτού από την πυρκαγιά του 1917. Εκσυγχρονισμό όμως, και σε πολύ σύντομο διάστημα, είχαμε και στις βασικές υποδομές της Θεσσαλονίκης. Γενικά η πόλη θα γεμίσει από ανθρώπους, ζωή, προσπάθεια και δημιουργία, αλλά και θάνατο. Αυτό μαρτυρούν τα στρατιωτικά κοιμητήρια που άφησε πίσω της η περίοδος αυτή.
Η πρωτεύουσα του παγκόσμιου και διεθνοποιημένου Μακεδονικού Μετώπου λίγα χρόνια μετά θα δεχθεί και θα περιθάλψει στις εγκαταστάσεις του Μεγάλου Πολέμου τον ελληνισμό της Ανατολικής Θράκης και της Ιωνίας. Θα μετατραπεί έτσι και πάλι σε πρωτεύουσα, αυτή τη φορά σε «πρωτεύουσα των προσφύγων» - για να θυμηθούμε και «το δικό μας αίμα», τον λογοτέχνη Γιώργο Ιωάννου, που το απόγευμα της άλλης Κυριακής 16 Φεβρουαρίου εγκαινιάζεται το μόνιμο πια κατάλυμα του αρχείου του στο Βαφοπούλειο.
Οι ιστορικές μνήμες για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ανασύρονται από την εξαιρετική έκθεση τεκμηρίων «Στη Θεσσαλονίκη του Μεγάλου Πολέμου (1914-1918)», που πραγματοποιείται αυτόν τον καιρό στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο του δήμου Θεσσαλονίκης.
Πηγή: Μακεδονία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου