Τουρκία: Δουλειές με την Eλλάδα, δυσκολίες στη Μέση Ανατολή - του Θ. μπατρακούλη

Τουρκία: Δουλειές με την Eλλάδα, δυσκολίες στη Μέση Ανατολή

του Θεόδωρου Μπατρακούλη

         Το ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική βασίζεται σε λανθασμένες εκτιμήσεις για την στρατηγική των Τούρκων ισλαμιστών και του Ερντογάν ο γράφων το υποστηρίζει αδιάκοπα και στη Διδακτορική Διατριβή του (2000) και σε διάφορα άρθρα του. Ομως στην Ελλάδα, την τελευταία εικοσαετία είμαστε εγκλωβισμένοι σε ένα λανθασμένο προσανατολισμό που καλλιεργούν συγκεκριμένα «ιδρύματα» διεθνικά και διεθνώς συνδεδεμένα. Επικοινωνιακά ήταν μάταιο να αντικρούει κανείς τους μηχανισμούς της ξένης εξάρτησης. Διαθέτουν συντριπτική κυριαρχία τους στα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Διαφορετικά η Ελλάδα δεν θα ήταν μια χώρα εξαρτημένη, θα είχε επεκτείνει τα χωρικά ύδατα, ορίσει την αποκλειστική ζώνη και επιτύχει μια βιώσιμη λύση στο κυπριακό ζήτημα. Η Ελλάδα και η Κύπρος μετατράπηκαν σε πιόνια διαδοχικών παρτίδων γεωπολιτικού σκακιού που εξελίσσονται στο ευρύτερο σύστημα Βαλκάνια-Ανατολική Μεσόγειος-Μέση Ανατολή-Καύκασος ανάμεσα στους ισχυρούς διεθνείς δρώντες.

        Ένα αποκαλυπτικό άρθρο δημοσίευσε η τουρκική Ζαμάν την Κυριακή, 15 Σεπτεμβρίου 2013 σχετικά με την οικονομική διείσδυση των Τούρκων επιχειρηματιών στις ελληνικές αγορές αλλά και κατ’επέκταση, στις αγορές της ευρωζώνης. Οι Τούρκοι βλέπουν ότι η κρίση στην Ελλάδα των Μνημονίων και η πολιτική της συγκυβέρνησης τους προσφέρουν ευκαιρίες για οικονομική διείσδυση στην Ευρώπη. Είναι στην φύση των καπιταλιστών να επεκτείνονται πέραν των εθνικών συνόρων, και όταν η εθνική-κρατική συγκρότηση των άλλων χωρών είναι ισχυρή. Ωστόσο, στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων υπάρχουν σειρά σημαντικών ζητημάτων. Το άρθρο της ΖΑΜΑΝ έχει τίτλο “Η Τουρκία θα είναι βασικός εταίρος στην οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας”. Ο Μουσταφά Κουτλάι, ερευνητής οικονομίας του Διεθνούς Στρατηγικού Οργανισμού Έρευνας της Άγκυρας (USAK), δηλώνει ότι “καθώς η Τουρκία είναι γεωγραφικά κοντά στην Ελλάδα και έχει μια αναπτυσσόμενη οικονομία σε ένα σημαντικό μέγεθος στην αγοράς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας”. Λίγο παρακάτω δηλώνει ότι η οικονομική κρίση οδήγησε την Ελλάδα να ανοίξει την οικονομία της, και ότι τώρα είναι ευκολότερο για τους Τούρκους επιχειρηματίες να διεισδύσουν στις ελληνικές αγορές: ”Η Ελλάδα ήρε τα ψυχολογικά εμπόδια. Δεν είναι πλέον σημαντικό ποιος είναι αυτός που κάνει τις επενδύσεις”. Αίσθηση προκαλεί στο τέλος του άρθρου η τοποθέτηση του Σεζάι Ενίς Tουλτσά, καθηγητή διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Galatasaray. “Μολονότι οι διαφωνίες για την Κύπρο και το Αιγαίο συνεχίζονται, η Ελλάδα έχει χαλαρώσει τη σταθερή θέση της κατά της Τουρκίας σε πολιτικά θέματα από τότε που η οικονομική κρίση έπληξε τη χώρα”.

         Οι Ερντογάν - Νταβούτογλου προετοίμασαν και επιχείρησαν να θέσουν σε εφαρμογή το ιδεολόγημα της ηγεμονικής δύναμης στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, της Νοτιανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής Για καιρό η Δύση επιδοκίμαζε τον πρώτο ως πρότυπο δημοκράτη στον μουσουλμανικό κόσμο. Η επιρροή του φαινόταν να αυξάνεται όταν ο ίδιος υποστήριξε τις υπέρ της δημοκρατίας εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης, ιδιαίτερα όταν φίλοι του ισλαμιστές κέρδισαν αρχικά την εξουσία στην Αίγυπτο και αλλού στη Βόρεια Αφρική. Η Τουρκία επιδίωκε τη διαμόρφωση ενός τόξου και προωθούσε φιλοδοξίες δημιουργίας ενός νέου χαλιφάτου στις χώρες και περιοχές όπου κυριαρχούν οι σουνιτικοί πληθυσμοί. Στη βάση των επιδιώξεών της η Αγκυρα τοποθετήθηκε ευθέως στην συριακή κρίση υποστηρίζοντας τους αντάρτες της υπό την πρωτοκαθεδρία των ισλαμιστών αντιπολίτευσης και διεκδίκησε ρόλο για τη διαχείρισή της από ΗΠΑ και Ρωσία. Οσο εμφανιζόταν ατμόσφαιρα νίκης των ανταρτών, όλα έδειχναν ομαλά για την Τουρκία. Ωστόσο, η συνέχεια αποδείχθηκε ιδιαιτέρως προβληματική. Eμμένοντας σε εκκλήσεις για στρατιωτική δράση στη Συρία και στην υποστήριξή του στον ανατραπέντα ισλαμιστή πρόεδρο της Αιγύπτου, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί ολο και περισσότερο μια μοναχική φιγούρα σε μια περιοχή για την οποία εξακολουθεί να ελπίζει ότι θα συμβάλει στη διαμόρφωση του μέλλοντός της. Ο Ερντογάν βρίσκεται σε μια κατάσταση που χαρακτηρίστηκε «αξιοπρεπής μοναξιά». Κινδυνεύει να αποξενωθεί από κάποιους σημαντικούς επενδυτές του Κόλπου στην Τουρκία, καθώς και να δεί να εξασθενεί η διεθνής και διπλωματική ισχύς του.

         Οι Κούρδοι διεκδικούν την εθνική ολοκλήρωσή τους, ασκώντας πίεση στην Τουρκία, η οποία πλέον υφίσταται ισχυρούς κλυδωνισμούς. Στη Συρία οι Κούρδοι ήταν σύμμαχοι με τους υπόλοιπους αντικαθεστωτικούς, μέχρι το σημείο όπου ξεκινά η συζήτηση για περαιτέρω αυτονομία τους. Η Τουρκία, με τις επιλογές και τις ενέργειές της στη συριακή σύγκρουση και όπως έδειξε η εξέλιξη της αιγυπτιακής κρίσης, οδηγήθηκε σε ανταγωνιστικές σχέσεις όχι μόνο με το μπλόκ των σιιτικών δυνάμεων αλλά και με ένα μέρος του σουνιτικού κόσμου. Οι έντονες εκκλήσεις του Ερντογάν για επέμβαση που θα συνέβαλε στην εκδίωξη από την εξουσία του Προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ τον άφησαν μόνο μετά τη συμφωνία Ουάσιγκτον-Μόσχας για την αποτροπή των χτυπημάτων των ΗΠΑ, τουλάχιστον προς το παρόν. Με την ανοιχτή υποστήριξη που παρείχε η Τουρκία στους Αδελφούς Μουσουλμάνους (μολονότι δεν είχε και το πολύτιμο για τον Μόρσι οικονομικό αντίκρυσμα) και την απροκάλυπτη επεμβασή της στα εσωτερικά της Αιγύπτου, οδηγήθηκαν σε σοβαρή κρίση οι σχέσεις της με τη νέα κυβέρνηση της Αιγύπτου. Χαρακτηριστικό ήταν ότι η Αίγυπτος κάλεσε την Ελλάδα σε συμφωνία οριοθέτησης των ΑΟΖ των δύο κρατών. Για την Ελλάδα δημιουργούνται στα ανατολικά της ευκαιρίες. Μπορεί να βγεί από την κατάσταση γεωπολιτικής έκλειψης στην Εγγύς και Μέση Ανατολή. Και να επανατοποθετήσει-βελτιώσει τις σχέσεις της, πέραν των Κούρδων, και με τον Αραβικό και Ιρανικό κόσμο.

20.09.2013

Θεόδωρος Μπατρακούλης

theobatrak@gmail.com