Το δύσκολο συνοικέσιο του Ομπάμα

αναδημοσίευση από http://www.anixneuseis.gr/?p=7258

Το δύσκολο συνοικέσιο του Ομπάμα

Αναρτήθηκε από anixneuseis στις 05/9/10 • Κατηγοριοποιήθηκε ως Γεωπολιτικη

Η ισραηλινή αδιαλλαξία περιορίζει τα περιθώρια αισιοδοξίας για τις συνομιλίες Νετανιάχου – Αμπάς υπό την αιγίδα των ΗΠΑ

Του Πετρου Παπακωνσταντινου (Καθημερινή)

«Σκεφτείτε έναν γάμο που κανονίστηκε από τους γονείς, στον οποίο ούτε η νύφη ούτε ο γαμπρός θέλουν να παντρευτούν, αλλά το δέχονται, κάνοντας πέτρα την καρδιά, γιατί αυτό απαιτούν οι γονείς τους, από τους οποίους αμφότεροι εξαρτώνται απολύτως». Κάπως έτσι περιέγραφε αρθρογράφος της Jerusalem Post τις απευθείας διαπραγματεύσεις που άρχισαν την Πέμπτη στην Ουάσιγκτον για το Μεσανατολικό. Στους ρόλους των απρόθυμων νυμφευομένων, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου και ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς, και σε εκείνους των αυταρχικών γονέων οι Μπαράκ Ομπάμα και Χίλαρι Κλίντον. Το κάδρο συμπληρώνουν, ως παράνυμφοι, ο Τόνι Μπλερ (παχυλά αμειβόμενος εκπρόσωπος του πολιτικά ανύπαρκτου «κουαρτέτου»), ο τελευταίος των Φαραώ, Χόσνι Μουμπάρακ, και ο βασιλιάς της Ιορδανίας, Αμπντάλα.

«Νετανιάχου και Αμπάς, αν και ζουν σε απόσταση μόλις 15 λεπτών ο ένας από τον άλλον, ταξίδεψαν 10.000 χιλιόμετρα μέχρι τον Λευκό Οίκο για έναν γάμο που αποστρέφονται», συμπλήρωσε ο Ισραηλινός σχολιαστής. Το γκροτέσκο του πράγματος δεν εμπόδισε την Ουάσιγκτον να χαρακτηρίσει την έναρξη των συνομιλιών «ιστορική». Για πρώτη φορά στους 20 μήνες από τον ολέθριο, για τους Παλαιστινίους, πόλεμο του Ισραήλ κατά της Γάζας, οι δύο πλευρές αρχίζουν απευθείας διαπραγματεύσεις σε ανώτατο επίπεδο. Η εντολή του Ομπάμα ήταν σαφής: Θέλω παλαιστινιακό κράτος το πολύ σε έναν χρόνο!

Κλίντον – Μπους

Οσοι πιστεύουν ότι θαύματα τέτοιου διαμετρήματος είναι ακόμη δυνατά στη γη των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών δεν έχουν μαζί τους την πρόσφατη Ιστορία. Επίλυση του Παλαιστινιακού «εδώ και τώρα» επιχείρησε τον Ιούλιο του 2000, στο Καμπ Ντέιβιντ, ο Μπιλ Κλίντον με τους Γιασέρ Αραφάτ και Εχούντ Μπάρακ, για να αποτύχει οικτρά. Παλαιστινιακό κράτος «σε δύο χρόνια» έταξε ο Τζορτζ Μπους τον Ιούνιο του 2003 στην Ακαμπα της Ιορδανίας, ανακοινώνοντας τον περίφημο «Οδικό Χάρτη». Πέρασαν τεσσεράμισι χρόνια και ο ίδιος Αμερικανός πρόεδρος εξήγγειλε νέα βαρύγδουπη πρωτοβουλία για την επίλυση του Παλαιστινιακού, στην Ανάπολη των ΗΠΑ. Σύμφωνα με έναν ορισμό, ανοησία είναι να κάνεις ξανά και ξανά τα ίδια ακριβώς πράγματα που σε οδήγησαν σε αποτυχίες, περιμένοντας ότι θα προκύψει κάτι καλό.

Από πολλές απόψεις, οι συνθήκες σήμερα είναι οι χειρότερες της τελευταίας δεκαετίας. Στο Καμπ Ντέιβιντ συνδιαλέγονταν ο Γιασέρ Αραφάτ, ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης που είχε τη δυνατότητα να «περάσει» έναν ιστορικό συμβιβασμό στους ομοεθνείς του, και ο επικεφαλής των Εργατικών Εχούντ Μπάρακ, ο πιο παρασημοφορημένος αξιωματικός του ισραηλινού στρατού, που μόλις είχε τερματίσει την κατοχή στον Λίβανο. Αν αυτοί απέτυχαν, τι να περιμένει κανείς από το τόσο διαφορετικό ζευγάρι των Αμπάς και Νετανιάχου;

Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν ότι ο Παλαιστίνιος πρόεδρος είναι εξαιρετικά αποδυναμωμένος, με ασθενέστατη πολιτική νομιμοποίηση. Η προεδρική του θητεία έχει λήξει προ πολλού, ενώ 1,5 εκατομμύριο Παλαιστίνιοι στη Λωρίδα της Γάζας διοικείται όχι από τον Αμπάς, αλλά από την ισλαμική (ωστόσο δημοκρατικά εκλεγμένη) κυβέρνηση της Χαμάς, η οποία θα κάνει τα πάντα για να ανατινάξει τις διαπραγματεύσεις, όπως ήδη κατέστησε σαφές με τη δολοφονία τεσσάρων Ισραηλινών εποίκων κοντά στη Χεβρώνα.

Οι συλλήψεις 150 στελεχών της Χαμάς από τις δυνάμεις του Αμπάς και η βίαιη καταστολή συγκεντρώσεων αριστερών και ανεξάρτητων ακτιβιστών αφήνουν έκθετη την Παλαιστινιακή Αρχή ότι συνεργάζεται με τις ισραηλινές δυνάμεις κατοχής στην καταδίωξη αγωνιστών. Το κυριότερο, ο Αμπάς σύρθηκε στην Ουάσιγκτον παρά τη θέλησή του (σύμφωνα με αρθρογράφο του Guardian, οι Αμερικανοί τον εκβίασαν ότι θα του έκοβαν την οικονομική βοήθεια), ενώ επί ενάμιση χρόνο απέρριπτε κάθε ιδέα απευθείας διαπραγματεύσεων όσο ο Νετανιάχου δεν πάγωνε, αν μη τι άλλο, τους εποικισμούς.

Στην απέναντι πλευρά βρίσκεται ένας Νετανιάχου επικεφαλής μιας κυβέρνησης σκληροπυρηνικών, ακροδεξιών, ρατσιστών και θρησκευτικών φονταμενταλιστών, ενώπιον της οποίας ακόμη και το υπουργικό συμβούλιο του Αριέλ Σαρόν θα έμοιαζε με παρέα ελευθεριακών – πασιφιστών. Σύμφωνα με την ισραηλινή οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων B’Tselem, το Ισραήλ έχει φτάσει να κατέχει το 42% της Δυτικής Οχθης με 300.000 εποίκους, ενώ άλλοι 200.000 βρίσκονται στην κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ. Ο Ισραηλινός πρώην υπουργός Γιόσι Μπεϊλίν χαρακτήρισε στους New York Times «τεράστιο σφάλμα» του Μπαράκ Ομπάμα τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων χωρίς κανένα προαπαιτούμενο από τον Νετανιάχου. Ο τελευταίος θα προσπαθήσει να βελτιώσει την εικόνα του στη διεθνή κοινή γνώμη -μια εικόνα που είχε κηλιδωθεί από το αίμα που χύθηκε στον «Στολίσκο της Ελευθερίας»- εντελώς ανέξοδα, συνεχίζοντας την επεκτατική πολιτική του, σύμφωνα με τη συνταγή του ιστορικού Ισραηλινού ηγέτη Μοσέ Νταγιάν: «Οι μόνες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις είναι εκείνες κατά τις οποίες καταλαμβάνουμε εδάφη και εγκαθιστούμε εποικισμούς, ενώ από καιρό σε καιρό κάνουμε και κανένα πόλεμο».

Υπό κηδεμονία

Φυσικά ένα «κράτος Μίκι Μάους», όπως το χαρακτήρισε ο Παλαιστίνιος πρωθυπουργός Σαλάμ Φαγιάντ, μπορεί κάλλιστα να γίνει αποδεκτό από τον Νετανιάχου, εφόσον ικανοποιεί τους όρους του: διατήρηση μεγάλου μέρους της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και της Κοιλάδας του Ιορδάνη -κάτι που σημαίνει ότι οι Παλαιστίνιοι θα πάρουν αρκετά λιγότερο και από το 22% της παλιάς, ενιαίας Παλαιστίνης που τους αναγνωρίζουν οι αποφάσεις του ΟΗΕ-, άρνηση του δικαιώματος των προσφύγων να επιστρέψουν, αναγνώριση της «εβραϊκότητας» του Ισραήλ και δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένου παλαιστινιακού κράτους, με τη Γάζα απομονωμένη από τη Δυτική Οχθη. Αρκετοί αναλυτές φοβούνται, μάλιστα, ότι η συμμετοχή Αιγύπτου και Ιορδανίας στις διαπραγματεύσεις προοιωνίζεται ένα μελλοντικό κράτος-παρωδία, υπό την κηδεμονία των δύο αραβικών κρατών που έχουν συμφιλιωθεί με το Ισραήλ, δηλαδή τη μετατροπή της Γάζας σε αιγυπτιακό προτεκτοράτο και της Δυτικής Οχθης σε ιορδανικό.

Θα υπάρξει Παλαιστίνιος ηγέτης που θα βάλει την υπογραφή του σε μια παρόμοια ιστορική υποχώρηση, διακινδυνεύοντας μια απρόβλεπτης έκτασης ανάφλεξη; Τίποτα δεν είναι λιγότερο βέβαιο. Αλλωστε, ο Μαχμούντ Αμπάς δεν λησμονεί αυτό που είχε πει, σε μια έκρηξη ειλικρίνειας, ο ασφυκτικά πιεζόμενος Γιασέρ Αραφάτ κατά τις διαπραγματεύσεις του Καμπ Ντέιβιντ απευθυνόμενος στη Μαντλίν Ολμπράιτ: «Καταλαβαίνετε τι μου ζητάτε να υπογράψω ή μήπως βιάζεστε τόσο πολύ να έρθετε στην… κηδεία μου»;

Το πρόβλημα των προβλημάτων

«Η ειρήνη απαιτεί αμοιβαίες και επώδυνες υποχωρήσεις και από τις δύο πλευρές», δήλωσε την Πέμπτη, προσερχόμενος στις διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ο Νετανιάχου. Η αλήθεια είναι, ωστόσο, ότι οι Παλαιστίνιοι έχουν κάνει από καιρό τη δική τους, ιστορική υποχώρηση, αναγνωρίζοντας το κράτος του Ισραήλ στο 78% της παλαιάς, ενιαίας Παλαιστίνης, ενώ καμία ισραηλινή κυβέρνηση δεν έκανε ούτε ένα βήμα στο πρόβλημα των προβλημάτων που συνθέτουν το Παλαιστινιακό: τη διαρκή επέκταση των εβραϊκών εποικισμών που καταπίνουν, μήνα με τον μήνα, παλαιστινιακή γη και μετατρέπουν τα εναπομείναντα παλαιστινιακά εδάφη σε ένα αρχιπέλαγος απομονωμένων «καντονίων» μέσα σε μια εβραϊκή θάλασσα, χωρίς εδαφική συνέχεια.

Το σοβαρότερο, ιστορικό λάθος του Γιασέρ Αραφάτ ήταν ότι δέχθηκε τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Οσλο χωρίς καμία δέσμευση του Ισραήλ για σταμάτημα των εποικισμών. Ενα λάθος που πληρώθηκε πανάκριβα: η μεγαλύτερη αύξηση στην οικοδόμηση εβραϊκών εποικισμών -της τάξης του 50%- σημειώθηκε ακριβώς τη «χρυσή εποχή» του Οσλο, επί κυβερνήσεων των «ειρηνόφιλων», υποτίθεται, πρωθυπουργών Γιτζάκ Ράμπιν και Σιμόν Πέρες. Οπως αναγνωρίζει ευθαρσώς ο Ντέιβιντ Γκάρντνερ στους Financial Times: «Αυτό που σκότωσε το Οσλο ήταν η κατοχή. Η δεύτερη Ιντιφάντα, η οποία εξερράγη το 2000, ήταν ουσιαστικά ένας πόλεμος που τον έφερε το Οσλο». Υπάρχουν βέβαια οι τολμηρές φωνές φιλειρηνιστών διανοουμένων και ακτιβιστών, που διασώζουν την ελπίδα ότι ένα άλλο, προοδευτικό Ισραήλ είναι πάντα νοητό. Πρόσφατα, 150 διάσημοι συγγραφείς, όπως οι Αμος Οζ, Νταβίντ Γκρόσμαν και Α. Β. Γεχόσουα, ακαδημαϊκοί, όπως ο Ζέεβ Στέρνελ και Νταν Ραμπίνοβιτς, σκηνοθέτες, όπως η Ιμπτισάμ Μαράνα και ο Χαγκάι Λέβι και άλλες προσωπικότητες υπέγραψαν έκκληση για μποϊκοτάζ κάθε δραστηριότητας στους εποικισμούς.

Σε κάθε περίπτωση, το θέμα των εποικισμών απειλεί να εκτροχιάσει τις διαπραγματεύσεις Νετανιάχου – Αμπάς. Στις 26 Σεπτεμβρίου λήγει το μορατόριουμ στην επέκταση των εποικισμών και ο Αμπάς απειλεί ότι θα αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις αν συνεχιστεί η επέκτασή τους, κάτι που θα τον εξέθετε ανεπανόρθωτα στους ομοεθνείς του.