Προσεγγίσεις στην Ιστορία του Ευξείνου Πόντου

Παρασκευή, 9 Δεκεμβρίου 2011
Προσεγγίσεις στην Ιστορία του Ευξείνου Πόντου


Το e-Pontos.gr στα πλαίσια της καθημερινής του ενημέρωσης με νέα, ανακοινώσεις, εκδηλώσεις αλλά και θέματα που αφορούν τον Ποντιακό Ελληνισμό συνεχίζει την προσπάθεια στήριξης των βιβλίων με "ποντιακό" περιεχόμενο.


Έτσι λοιπόν παρουσιάζουμε τα πρακτικά του "2ου Διεθνούς Συνεδρίου Ποντιακών Σπουδών" που πραγματοποιήθηκε στη Δράμα στις 27-29 Σεπτεμβρίου 2008 και προσφέρουμε 5 βιβλία για όσους από τους αναγνώστες του e-Pontos.gr συμπληρώσουν από σήμερα και για όλο το μήνα Δεκέμβριο τους στη Mailing List του ιστολογίου μας.

Για να είναι έγκυρη η συμμετοχή θα πρέπει συμπληρώνοντας το mail τους στη Mailing List να κάνουν κλικ στο link που θα τους έρθει στο απαντητικό mail έτσι ώστε να μπορούν να λαμβάνουν και την καθημερινή του ενημέρωση.

Τα βιβλία θα αποσταλλούν στους 5 τυχερούς στη διεύθυνση που θα μας στείλουν μετά από επικοινωνία.


Λίγα λόγια για το θεσμό

Τα Διεθνή Συνέδρια Ποντιακών Σπουδών είναι μια πρωτοβουλία του Ερευνητικού Κέντρου του Σωματείου Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτα και σκοπό έχουν να συντονίσουν τις ποντιακές σπουδές φέρνοντας σε επαφή τις νέες εξελίξεις στην ποντιολογία και τους επιστήμονες που ασχολούνται ερευνητικά με τις ποντιακές σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Τα προηγούμενα συνέδρια συνδιοργανώθηκαν με την Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης, την Μέριμνα Ποντίων Κυριών ενώ στην διοργάνωση του πρώτου συμμετείχε και το Κέντρο Ποντιακών Μελετών καθώς και ο Σύλλογος Ποντίων Φοιτητών και Σπουδαστών Θεσσαλονίκης.

Στο 2ο Διεθνές Συνέδριο Ποντιακών Σπουδών που πραγματοποιήθηκε στη Δράμα στις 27-29 Σεπτεμβρίου 2008 έλαβαν μέρος καταξιωμένοι επιστήμονες από την Ελλάδα, την Αγγλία, την Αμερική, την Κύπρο και τη Ρωσία, ενώ τιμώμενο πρόσωπο ήταν ο ρώσος μεσαιωνολόγος και ακαδημαϊκός Sergei Κarpov. Παράλληλα κατά την έναρξη του Συνεδρίου τιμήθηκε και η μνήμη του αρχιμουσικού Οδυσσέα Δημητριάδη καθώς συμπληρώνονταν το 2008, 100 χρόνια από τη γέννηση του.

Πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής είχε οριστεί η ομότιμη καθ. του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κα Άρτεμις Ξανθοπούλου-Κυριακού, ενώ επίτιμος πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής ήταν ο καθηγητής Βυζαντινολογίας στο πανεπιστήμιο του Birmingham κ. Anthony Bryer. O Anthony Bryer και ο Οδυσσέας Λαμψίδης ήταν τα τιμώμενα πρόσωπα στο Α' Συνέδριο που οργανώθηκε το 2004 στην Αίθουσα Τελετών της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ.


Πρόλογος

Άρτεμις-Ξανθοπούλου-Κυριακού

Το 2ο Διεθνές Συνέδριο Ποντιακών Ερευνών που διοργανώθηκε από τον Άγιο Γεώργιο Περιστερεώτα, την Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης, τη Μέριμνα Ποντίων Κυριών με την πολύπλευρη και ενεργή υποστήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δράμας έκλεισε με επιτυχία τις εργασίες του στις 29 Σεπτεμβρίου 2008. Σήμερα, με την εκπνοή του 2009, και την έκδοση των Πρακτικών του, θέτει στη διάθεση της ευρύτερης επιστημονικής κοινότητας τις εισηγήσεις των επιστημόνων που το τίμησαν με την συμμετοχή τους. Εύχομαι ν’ ακολουθήσει σύντομα, έστω και ετεροχρονισμένα, η έκδοση των Πρακτικών του προηγούμενου Επιστημονικού Συμποσίου Περί Πόντου (30 Ιανουαρίου-1 Φεβρουαρίου 2004), στο οποίο τιμώμενοι επιστήμονες ήταν ο Anthony Bryer, ομότιμος καθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Birmingham και ιδρυτής του Κέντρου Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών του ίδιου Πανεπιστημίου και ο Οδυσσέας Λαμψίδης, διακεκριμένος ποντιολόγος, επί σειρά ετών Πρόεδρος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών (+ 2006).

Ο ρώσος μεσαιωνολόγος, καθηγητής και Ακαδημαϊκός, Sergei P. Karpov (Σταυρούπολη 1948) υπήρξε το τιμώμενο πρόσωπο του δευτέρου Συνεδρίου. Στο ίδιο Συνέδριο τιμήθηκε η μνήμη του αρχιμουσικού Οδυσσέα Δημητριάδη (Βατούμ 1908 - Τιφλίδα 2005) με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη γέννηση του. Η Μαύρη θάλασσα, ο Πόντος, ο Καύκασος υπήρξαν σημεία συνάντησης των δύο: Γεννήθηκαν (με διαφορά τεσσάρων ακριβώς δεκαετιών) σε περιοχές που είχαν δεχθεί αθρόα μετανάστευση Ελλήνων του Πόντου κατά το 19ο, κυρίως, αιώνα. Το γεγονός αυτό νοηματοδότησε, κατά ένα μέρος, και επηρέασε ίσως τον ερευνητικό προσανατολισμό του Karpov και σίγουρα μέρος της μουσικής παραγωγής του Οδυσσέα Δημητριάδη.

Οι δυο θεράποντες της Επιστήμης και της Τέχνης τιμήθηκαν στην εναρκτήρια συνεδρία της 27ης Σεπτεμβρίου: όχι τόσο με την επίδοση ενός συμβολικού αναμνηστικού (στην περίπτωση του Δημητριάδη το παρέλαβε η εγγονή του) και την αναφορά στο έργο και την προσφορά τους, όσο με την παρουσία μαθητών τους που συνεχίζουν το έργο τους. Η εικόνα ακριβώς που αποκομίσαμε από το Συνέδριο αυτό είναι, πιστεύω, η διαδοχική εναλλαγή στο βήμα καταξιωμένων ακαδημαϊκών δασκάλων, όπως των κ.κ. S.P. Karpov, Richard Hovannisian, Michael Meeker, Heath Lowry (η εισήγηση του διαβάστηκε από μαθητή του), Tom Sinclair, και νεότερων μαθητών τους, επιστημόνων στο ξεκίνημα της πανεπιστημιακής τους σταδιοδρομίας, διδακτόρων και υποψηφίων διδακτόρων. Οι αναλογίες μεταξύ τους, αν θελήσετε να ανατρέξετε στο πρόγραμμα του Συνεδρίου και στις σελίδες του παρόντος τόμου, αυξάνονται με μαθηματική ακρίβεια, γεγονός ελπιδοφόρο για το μέλλον. Η περιδιάβαση ακριβώς αυτή πιστεύω ότι θα μας βοηθήσει να προσδιορίσουμε το στίγμα του Συνεδρίου και τη δυναμική του, στοιχεία που θα ενισχύσουν την ανάγκη να συναποφασίσουμε τη στήριξη του ώστε να καταστεί θεσμός.

Με την παρουσία των επιστημόνων τους εκπροσωπήθηκαν Πανεπιστήμια του εξωτερικού (αναφέρομαι συγκεκριμένα στα Princeton University, University of California/ Los Angeles και University of California/ San Diego των Η.Π.Α., το University of Birmingham της Μ. Βρετανίας, το Πανεπιστήμιο Lomonosov/Μόσχα-Ρωσία και το Πανεπιστήμιο της Κύπρου ) και Πανεπιστήμια της Βόρειας Ελλάδας (το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης).

Αξιοθαύμαστα ποικίλο υπήρξε το υλικό από το οποίο οι εισηγητές άντλησαν τις πληροφορίες τους: αρχαιολογικά ευρήματα νομίσματα με πολλαπλές αναγνώσεις, αρχιτεκτονικά κατάλοιπα αρχαιότητας, φωτογραφικά τεκμήρια, αρχειακό υλικό από την Ευρώπη και τις Η.Π.Α., μοναστικά έγγραφα, αλληλογραφία, προφορικές μαρτυρίες.

Το ίδιο αξιοπρόσεκτη υπήρξε η ποικιλία και στις ειδικότητες των εισηγητών, αναμενόμενη, ως ένα σημείο, λόγω του χρονικού εύρους και της θεματολογίας των ανακοινώσεων: παρά τη σύντομη διάρκεια του συνεδρίου και το ευάριθμο των εισηγητών είχαμε τη χαρά να συνυπάρξουμε με αρχαιολόγους, ιστορικούς, νομισματολόγους, ανθρωπολόγους, κοινωνιολόγους, αρχιτέκτονες. Οι επισημάνσεις ακριβώς επιστημόνων που διακονούν διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους μας προκαλούν να αναπροσανατολίσουμε τον προβληματισμό μας για την καλύτερη κατανόηση της ιστορίας του Ευξείνου Πόντου, του Πόντου και των ανθρώπων που τον κατοίκησαν . Από την άποψη αυτή η προσπάθεια να καταγραφούν νέες προσεγγίσεις στον τομέα των ποντιακών ερευνών πέτυχε το στόχο της.

Το περιεχόμενο των εισηγήσεων καθόρισε και τη διαμόρφωση των ενοτήτων του Συνεδρίου: Από τις 16 συνολικά ανακοινώσεις (αν συνυπολογίσουμε και την εισήγηση του τιμώμενου S. L. Karpov) που συμπεριλαμβάνονται και στην έκδοση των Πρακτικών του 5 αφορούν την αρχαιότητα και τη βυζαντινή περίοδο και 6 τη νεότερη περίοδο της Ιστορίας του Πόντου (19ος-αρχές 20ού αι.). Στη σύγχρονη μας εποχή αναφέρονται οι 5 ανακοινώσεις της τρίτης, τελευταίας ενότητας, οι οποίες μας έκαναν κοινωνούς προβληματισμών σχετικών με θέματα ταυτότητας, αυτοπροσδιορισμού και ετεροπροσδιορισμού κατοίκων του ανατολικού Πόντου, Ελλήνων από την π. ΕΣΣΔ που μετανάστευσαν/ παλιννόστησαν στην Ελλάδα του τέλους του 20ού αι. κ.ά.

Οι κρίσιμοι «σκοτεινοί» αιώνες (16ος-17ος) της τουρκοκρατίας στον Πόντο δεν προσέλκυσαν την προσοχή των συνέδρων. Το κενό, δεν αφορά μόνο τις εργασίες ενός περιορισμένου, άλλωστε, σε διάρκεια συνεδρίου, αλλά την επικέντρωση ιδιαίτερα των Ελλήνων επιστημόνων στην ενασχόληση με τους τελευταίους αιώνες της ιστορίας της οθωμανικής αυτοκρατορίας (19ος-20ός αι.), περίοδο σημαντικών αλλαγών (πολιτικοοικονομικών κοινωνικών και ιδεολογικών) τόσο στην ίδια την αυτοκρατορία, όσο και στο σώμα των θρησκευτικών και άλλων μειονοτήτων της. Για την περίοδο αυτή διαθέτουμε άλλωστε πλούσιες, ποικίλες και εύκολα σχετικά προσβάσιμες πηγές. Το κενό λοιπόν που επισημαίνουμε θα μπορούσε να καλυφθεί στο πλαίσιο ενός νέου συνεδρίου, στην οργάνωση του οποίου είμαστε σίγουροι ότι θα παίξει και πάλι πρωταγωνιστικό ρόλο η ομάδα των νέων ποντιολόγων που συμμετείχαν, δραστήρια και αποτελεσματικά, στην Επιστημονική και την Οργανωτική Επιτροπή του παρόντος. Στο σημείο αυτό οφείλω να σταθώ ιδιαίτερα στη συμμετοχή του υποψήφιου διδάκτορα Θεοδόση Κυριακίδη, τόσο για την άψογη συνεργασία μας, όσο, κυρίως, και για το βάρος που επωμίσθηκε προκειμένου να συντονίσει τις εργασίες και τις αποφάσεις της Επιστημονικής και της Οργανωτικής Επιτροπής, της οποίας υπήρξε επίσης μέλος.

Ως Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου θέλω να ευχαριστήσω τους συνέδρους που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση μας και τίμησαν με την παρουσία τους τη συνάντηση μας στη Δράμα τον Νίκο Γιαννόπουλο που φώτισε άγνωστες στους πολλούς πλευρές από τις επιστημονικές δραστηριότητες του S.P.Karpov και τον Παύλο Τσακαλίδη, ο οποίος, εκτός από την γραπτή του αναφορά στο έργο του δασκάλου του, φρόντισε να μας μεταφέρει στον κόσμο του Οδυσσέα Δημητριάδη με την αφιερωμένη στη μνήμη του συναυλία.

Ευχαριστίες οφείλονται και σε όλους τους διοργανωτές και χορηγούς του Συνεδρίου, ιδιωτικούς και κρατικούς φορείς: Χωρίς την ηθική τους συμπαράσταση, την ενεργή προσωπική τους παρουσία και την οικονομική τους αρωγή δεν θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί η επιστημονική μας συνάντηση και να εκδοθούν, σε εύλογο διάστημα, τα πρακτικά της.

e-Pontos.gr
Αναρτήθηκε από Theophilos Kotsidis