18 Απριλίου 2017

Η ήττα του Ερντογάν νεκρανάστησε το χάρτη της Συνθήκης των Σεβρών

• 
  (Φωτ.: EPA / Tumay Berkin)

Του Σάββα Καλεντερίδη.

Μπορεί να πέρασαν οι αλλαγές των 18 άρθρων του συντάγματος, όμως το αποτέλεσμα του τουρκικού δημοψηφίσματος αποτέλεσε την πρώτη και μάλιστα καθοριστικής σημασίας ήττα για τον Ερντογάν από τότε που συμμετέχει σε εκλογικές διαδικασίες, δηλαδή από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, οπότε εξελέγη δήμαρχος Κωνσταντινούπολης. Χάνοντας τους μεγαλύτερους δήμους της Τουρκίας, ανάμεσα στους οποίους η πρωτεύουσα Άγκυρα, η εμβληματική Κωνσταντινούπολη, η επίσης εμβληματική Σμύρνη, η Αττάλεια, η Μερσίνα, τα Άδανα, το Βαν και η οιονεί πρωτεύουσα των Κούρδων, το Ντιγιάρμπακιρ, ο Ερντογάν κατόρθωσε να νεκραναστήσει το χάρτη της Συνθήκης των Σεβρών!

Όσο και να έχουν αλλάξει οι συνθήκες, ο επανασχηματισμός του συγκεκριμένου χάρτη στη γεωγραφία της Ανατολίας έχει τη δική του σημασία.

Ειδικά κάτω από τις γεωπολιτικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή αλλά και κάτω από το πολιτικό περιβάλλον που δημιουργείται στη διχασμένη ή μάλλον τριχοτομημένη τουρκική κοινωνία.

Υποστηρικτές του Ερντογάν πανηγυρίζουν για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έξω από το προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα (φωτ.: EPA / Tumay Berkin)

Συντηρητικοί μουσουλμάνοι της κεντρικής Ανατολίας και του Πόντου, προοδευτικοί πολίτες των μεγαλουπόλεων της Τουρκίας, μαζί με κεμαλιστές, και τέλος οι Κούρδοι, είναι οι τρεις βασικοί πόλοι που σχηματοποιήθηκαν και συγκροτήθηκαν μετά το δημοψήφισμα και θα παίξουν όλοι τους ρόλο τα επόμενα χρόνια στη διαμόρφωση της Τουρκίας.
Ο κυρίαρχος του παιχνιδιού και οι στόχοι του
Θα έχουμε χρόνο να δούμε και να αναλύσουμε τα παραπάνω, προς το παρόν ας δούμε ποια θα είναι τα βήματα του Ερντογάν, μια που και θεσμικά πλέον αυτός θα είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού.

Η πλήρης εφαρμογή των προβλέψεων του νέου συντάγματος θα ολοκληρωθεί το 2019, και θα γίνει σε δύο φάσεις.

Η πρώτη φάση θα αρχίσει με την άμεση εφαρμογή δύο άρθρων:

• Το πρώτο άρθρο είναι εκείνο που θα επιτρέψει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να είναι μέλος κόμματος. Άρα, το ταχύτερο δυνατόν θα επιτραπεί στον Ερντογάν να υποβάλει αίτημα για να γίνει μέλος του AKP. Θα ακολουθήσει έκτακτο συνέδριο, όπου θα ξαναγίνει ο Ερντογάν πρόεδρος του κόμματος.

Πολίτες στην Κωνσταντινούπολη διαμαρτύρονται για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Τουρκία (φωτ.: EPA / Sedat Suna)

• Το δεύτερο αφορά τη διοίκηση της Δικαιοσύνης. Το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK – Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu) θα αλλάξει. Θα απαληφθεί το «Ανώτατο» και θα αλλάξει η δομή και ο τρόπος εκλογής των μελών του. Με το παρόν σύστημα τα μέλη του HSYK εκλέγονταν από δικαστές και εισαγγελείς. Με το νέο σύστημα που θα ισχύσει, από τα 13 μέλη του νέου Δικαστικού Συμβουλίου, τα τέσσερα θα τα τοποθετεί ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και τα άλλα επτά θα τα εκλέγει η Βουλή. Τα εναπομείναντα δύο θα είναι ο υπουργός και ο υφυπουργός Δικαιοσύνης. Όμως επειδή τα δύο αυτά άτομα θα τοποθετούνται στη θέση τους από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στην ουσία εκείνος θα τοποθετεί τα 6 από 7 μέλη της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Επίσης, με την ισχύ του συγκεκριμένου άρθρου, θα διαλυθεί και η στρατιωτική δικαιοσύνη, που προστάτευε τους στρατιωτικούς και ελεγχόταν από την στρατιωτική ηγεσία.

Η ανασφάλεια μπορεί να επιταχύνει την εφαρμογή πριν από το 2019
Σε δεύτερη φάση, το 2019, θα εφαρμοστούν τα υπόλοιπα άρθρα με την ψήφιση των σχετικών νόμων. Τα άρθρα μεταξύ άλλων προβλέπουν την κατάργηση της θέσης του πρωθυπουργού και τη συγκέντρωση όλων των εξουσιών στο πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Τα δύο κοινοβουλευτικά κόμματα που στήριξαν το «Ναι», το AKP και το MHP, έχουν συμφωνήσει να τεθούν σε εφαρμογή οι αλλαγές τον Νοέμβριο του 2019. Όμως το κλίμα ανασφάλειας που δημιουργήθηκε από την απρόσμενα χαμηλή υποστήριξη του κόσμου στο εγχείρημα, το οποίο συγκέντρωσε μόλις το 51,41 % του συνόλου των ψήφων, με όλα τα «εργαλεία» στα χέρια της κυβέρνησης και ανοικτά αρκετά θέματα βίας και νοθείας, ίσως να οδηγήσει τους δύο συνεταίρους να επιταχύνουν την ψήφιση των νόμων και την εφαρμογή τους πριν από το 2019, για να μην τους προλάβουν δυσάρεστες εκπλήξεις.

Αν επιλεγεί αυτός ο δρόμος, τότε θα ψηφιστούν οι νόμοι, θα προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές, ο Ερντογάν θα παραιτηθεί από το αξίωμά του και θα γίνουν μαζί εκλογές και για Πρόεδρο της Δημοκρατίας και για εκλογή βουλευτών.

Έτσι, θα περάσουμε στην εφαρμογή του νέου συστήματος.
Οι βασικές αλλαγές

• Κατάργηση της θέσης του πρωθυπουργού.
• Αύξηση των βουλευτών από 550 σε 600.
• Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα αποκτήσει την αρμοδιότητα να εγκρίνει τους νόμους που θα ψηφίζει το Κοινοβούλιο, να συντάσσει τον προϋπολογισμό και να διορίζει τους υπουργούς.
• Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα αποκτήσει την αρμοδιότητα να διορίζει όλους τους διοικητές οργανισμών και υπηρεσιών του κράτους και να παρεμβαίνει στο σύνολο της δομής του κράτους.