Οι αυτοδιοικητικές εκλογές, η πολύπλευρη κρίση και ο άλλος δρόμος

Oι αυτοδιοικητικές εκλογές, η πολύπλευρη κρίση και ο άλλος δρόμος
Τρεις περίπου δεκαετίες μετά την ένταξή της στην ΕΟΚ, η Ελλάδα αντιμετώπιζε ένα πλέγμα κρισίμων προβλημάτων. Η Ελλάδα το 1974 είχε μια οικονομία που χαρακτηριζόταν από χαμηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος και υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης στηριγμένους στην άνοδο της παραγωγής, τις υψηλές επενδύσεις και τη χαμηλή κατανάλωση, καθ’ όλη την περίοδο της ανοδικής πορείας της δυτικής οικονομίας κατά την «ενδοξη» τριακονταετία 1945-1973. Κατά την τριακονταπενταετία 1974-2009 πραγματοποιήθηκαν σοβαρές αλλαγές στον παραγωγικό ιστό, που συνιστούσαν προϊούσα οικονομική παρασιτοποίηση (σε Ελλάδα και Κύπρο), διαδικασία παράλληλη με ανερχόμενες τάσεις απάρνησης της (εθνικής και κοινοτικής) ταυτότητας και ενίσχυσης του εθνομηδενισμού.
Το νεοελληνικό κράτος χαρακτηρίζεται από συγκεντρωτική δομή, γραφειοκρατική αντίληψη/λειτουργία, αθηνοκεντρική πολιτική αρχιτεκτονική. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η μελέτη της εμφάνισης, της καθιέρωσης και της εξέλιξης της Αθήνας ως πρωτεύουσας του κράτους υπό το φως των εθνοποιητικών διαδικασιών του ελληνισμού, των συγκρούσεων και των στοχεύσεων των Μεγάλων Δυνάμεων καθώς και των διαδικασιών οικοδόμησης του νέου ελληνικού κράτους . Από τη σύστασή του το κράτος προσπάθησε να συγκεράσει δύο συστήματα οργάνωσης και λειτουργίας του αγροτικού χώρου, διατηρώντας κάποια χαρακτηριστικά του οθωμανικού συστήματος και εισάγοντας ορισμένα νέα χαρακτηριστικά από το δυτικοευρωπαϊκό σύστημα. Η Ελλάδα από τη στιγμή της απελευθέρωσής της έως και την ένταξή της στην ΕΕ (1981) υιοθέτησε το γαλλικό μοντέλο συγκεντρωτικής διαχείρισης που στηριζόταν σε δημόσιες υπηρεσίες με αφετηρία το κέντρο (υπουργεία) και έφθαναν έως και το νομαρχιακό επίπεδο. Παράλληλα στην κρατική διοίκηση αναπτύχθηκε ένα σύνολο αντιπροσώπων των τοπικών κοινωνιών, που ξεκινώντας από το τοπικό, ακολουθούν την αντίθετη πορεία και φθάνουν έως το κεντρικό επίπεδο. Εκλεγμένοι από την τοπική κοινωνία είχαν ως υποχρέωση την μεταφορά απόψεων-διεκδικήσεών της στην κεντρική εξουσία.
Στην Ελλάδα των αρχών του 21ου αιώνα θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί μια μεγάλη μεταρρύθμιση που θα οδηγούσε στην επαναθεμελίωσή του κράτους με βάση τις ιστορικές περιφέρειες της χώρας και την εκλογή περιφερειακών Κυβερνητών. Αυτά θα έπρεπε να γίνουν στο πλαίσιο ενός εθνικού σχεδιασμού, με μια πολιτική υπεράσπισης-διεύρυνσης της εθνικής ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας. Ωστόσο, αναπαράχθηκε ένα σύστημα χρεογόνο, αντιαναπτυξιακό, δορυφορικό του αθηναïκού κέντρου, αναχρονιστικό. Στη χώρα διατηρούνταν οι ίδιες συγκεντρωτικές-υπουργοκεντρικές κρατικές δομές, όταν προυπόθεση για να σταθεί διεθνώς ήταν η οργάνωσή της ως γεωοικονομικό-γεωπολιτικό σύνολο, ως σύστημα-Ελλάδα. Τη μεγάλη αυτή αλλαγή δεν την πραγματοποίησαν οι μέχρι σήμερα πολιτικές και οικονομικές ελίτ.
Είναι εμφανές σήμερα το αναπτυξιακό αδιέξοδο στην ελληνική ύπαιθρο. Η μεταβολή των συνθηκών στη διεθνή αγορά δικαίωνε όσους επέκριναν την συνεχή ριζική μεταρρύθμιση της ΚΑΠ από το 2003 μέχρι το 2007 (ισοδυναμούσε με εγκατάλειψη της παραδοσιακής ΚΑΠ) . O εφιάλτης των καταναλωτών το 2008, όταν οι διεθνείς τιμές των σιτηρών έφθασαν στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών ξαναζωντάνεψε τον Αύγουστο του 2010. Η παρατεταμένη ξηρασία στις σιτοπαραγωγούς χώρες, οι μεγάλες πυρκαϊές στη Ρωσία και η απόφαση της τελευταίας να επιβάλει προσωρινό εμπάργκο στις εξαγωγές εκτόξευσαν τις τιμές των προïόντων με πρώτη ύλη το σιτάρι . Οπωσδήποτε, η θεωρία ότι η συρρίκνωση του αγροτικού τομέα στην Ελλάδα και στην Ε.Ε. θα συνεπαγόταν φτηνές εισαγωγές τροφίμων και θα έκανε ανταγωνιστικότερη την οικονομία κατεδαφίστηκε. Μια πτυχή της συρρίκνωσης της αγροτιάς, ιδιαίτερα της ορεινής, που τροφοδοτούσε τους εθνικούς αγώνες, ήταν ότι οι αγρότες που έμειναν μεταβλήθηκαν σε επιδοτούμενους από την Ε.Ε. και σε επιστάτες αλλοδαπών που δουλεύουν για λογαριασμό τους. Ο αγροτικός τομέας έπρεπε να αρχίσει να αναπτύσσεται σε νέα ποιοτική βάση, με παρέμβαση του κράτους, όπου αυτό χρειάζεται. Παράλληλα έπρεπε να διεξαχθούν διαπραγματεύσεις στην Ε.Ε. σε νέο πλαίσιο με στόχο τη στήριξη και την ανάπτυξη του ευρωπαïκού αγροτικού τομέα, ιδιαιτέρως των χωρών με προβλήματα διάρθρωσης των αγροτικών εκμεταλλεύσεων αντίστοιχα με αυτά της Ελλάδας .
Στις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές ας αναζητήσουμε ανεξάρτητους συνδυασμούς ενεργών πολιτών, ψηφίζοντας υποψηφίους συμβούλους με νέες προτάσεις για την ποιότητα ζωής, την αλληλεγγύη, την οικολογική ανάπτυξη, την αισθητική στο χώρο όπου ζούμε. Βεβαίως, ο ‘‘Καλλικράτης’’ υπονομεύει κάθε έννοια τοπικότητας και τοπικής διακυβέρνησης. Η αυτοδιοίκηση θα είναι όμηρος των όρων της δανειακής σύμβασης (‘‘Μνημόνιο’’) και των επιταγών της ‘‘τρόικας’’ ΔΝΤ-ΕΕ-ΕΚΤ. Οι ΟΤΑ θα υποστούν τις συνέπειες της πολιτικής των δυνάμεων που άσκησαν διακυβέρνηση κατά τις τελευταίες δεκαετίες και μιας νοοτροπίας που επικράτησε σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Χρειάζεται να ξεπεραστούν οι πρακτικές του παρασιτικού μεταπρατισμού στην οικονομία, του πολιτισμικού μιμητισμού, της εξάρτησης, του υπέρμετρου ατομοκεντρικού καταναλωτισμού. Αυτά συνδέονται με την σύγχυση και διαστρέβλωση της ιστορικής μνήμης, με την αποξένωση από το λαïκό πολιτισμό, με ‘‘πολυπολιτισμικές’’ κενολογίες, με εθνομηδενιστικές αντιλήψεις και αγοραία ‘‘νεοταξίτικα’’ ιδεολογήματα. Αντίστοιχο με το όλο κλίμα είναι το πνεύμα υποτέλειας και ενδοτισμού στην εξωτερική πολιτική.
Οταν η Επανάσταση του 1821 βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση - εξ αιτίας και των εμφυλίων διαμαχών - ορισμένοι Έλληνες ηγέτες έκαναν εκκλήσεις στις Ευρωπαικές Δυνάμεις να τους σώσουν. Ο Διονύσιος Σολωμός έγραψε στον ύμνο στην ελευθερία: “Μοναχή το δρόμο επήρες, εξανάλθες μοναχή• δεν ειν’ εύκολες οι θύρες, εάν η χρεία τες κουρταλεί». Και τώρα οι Ελληνες είμαστε οι υπεύθυνοι και οι ικανοί να συνεχίσουμε τον ανολοκλήρωτο Αγώνα του 1821, του οποίου τα επιτεύγματα απειλούνται! Η Ελλάδα και ο Ελληνισμός είμαστε εμείς που θα αντισταθούμε. Πάντα η Ελλάδα ανήκε στους Έλληνες που αντιστέκονταν. Που πολεμούσαν όλους τους κατακτητές, όλων των εποχών: Φράγκους, Τούρκους, Γερμανούς, ΔΝΤ… Σήμερα είναι αναγκαία και η προώθηση μιας συνεργασίας ανάμεσα στους λαούς και στα κράτη της Βαλκανικής, αυτοτελώς και στο πλαίσιο της Ε.Ε. Πρέπει, διά μέσου τελεσφόρων πολιτικών, να δημιουργηθούν οι αναγκαίες προυποθέσεις ύπαρξης των τοπικών και εθνικών κοινωνιών, και να εξουδετερωθούν οι υπαρκτοί κίνδυνοι.

Αθήνα 3.11.2010
Θόδωρος Μπατρακούλης
theobatrak@gmail.com