Ο αγωγός East Med κινείται και προκαλεί γεωπολιτικές ανακατατάξεις

Ο αγωγός East Med κινείται και προκαλεί γεωπολιτικές ανακατατάξεις

17/6/17 | 2 σχόλια | 4 απαντήσεις | 494 εμφανίσεις

του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ.

Η κυβερνητική πηγή ήταν απολύτως έκθαμβη με αυτό που διαπίστωσε: Οι Ισραηλινοί είναι υπεραισιόδοξοι για την κατασκευή του αγωγού East Med, του αγωγού δηλαδή που θα μεταφέρει στην Ελλάδα μέσω Κρήτης τα ενεργειακά αποθέματα που εντοπίστηκαν στην κυπριακή και ισραηλινή ΑΟΖ, και από εδώ θα τα διοχετεύει στα Βαλκάνια και την Ευρώπη. Και τα αποθέματα αυτά αρκούν –πάντα κατά τους Ισραηλινούς– για να στηρίξουν τον αγωγό.

Το γεγονός είναι αναμφίβολα τεράστιας σημασίας διότι ανατρέπει γεωπολιτικές σταθερές που λίγα χρόνια πριν θεωρούνταν δεδομένες.

Η Ευρώπη η οποία ενθαρρύνει και ενισχύει αυτήν την επιλογή θα έχει τη δυνατότητα μιας εναλλακτικής πηγής τροφοδοσίας, που ναι μεν σήμερα δεν είναι αρκετή για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της, αποτελεί όμως ένα στοιχείο μέσα σε ένα διαμορφούμενο πολύπλοκο δίκτυο ενεργειακής ανεξαρτησίας. Η τροφοδοσία από τη Ρωσία προς το παρόν δεν μπορεί να υποκατασταθεί. Αλλά το σημαντικότερο είναι πως ο αγωγός αυτός μειώνει την απόλυτη κυριαρχία της Τουρκίας ως χώρα από την οποία θα διέρχονται όλοι οι αγωγοί. Και αυτήν τη μάχη η Τουρκία την έδωσε (και τη δίνει) με νύχια και με δόντια.

Η πηγή είπε και κάτι άλλο που άκουσε σε μια από τις προχθεσινές συνεδριάσεις της τριμερούς στη Θεσσαλονίκη, και το οποίο αξίζει ιδιαίτερης αναφοράς: Ο σχεδιαζόμενος αγωγός μπορεί και να μην επαρκέσει για την προώθηση των ενεργειακών αποθεμάτων της ανατολικής Μεσογείου. Αν και η επισήμανση της κυβερνητικής πηγής πέρασε απαρατήρητη, έχει τη σημασία της. Από τον East Med δεν θα προωθούνται τα αποθέματα μόνο της Κύπρου και του Ισραήλ. Πολύ κοντά στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ υπάρχει το κοίτασμα Zonar της αιγυπτιακής ΑΟΖ, το οποίο θεωρείται τεράστιο. Και τα αποθέματα αυτού θα μπορούσαν να προωθηθούν προς την Ευρώπη μέσω του αγωγού, το κόστος του οποίου μέχρι πριν από λίγους μήνες ήταν απαγορευτικό για την κατασκευή του με βάση τα ενεργειακά δεδομένα που υπήρχαν.

Ας μην μας διαφεύγει, όμως, πως ένας από τους πολλούς λόγους των πολέμων στη Μέση Ανατολή είναι ο έλεγχος περιοχών κυρίως στη Μεσογειακή ακτή μέσω των οποίων (και στις οποίες) θα καταλήγουν ενεργειακοί αγωγοί που θα προωθούν τα αποθέματα στρατηγικών περιφερειακών παικτών, όπως το Ιράν. Το Ιράν θέλει να βγει στη Μεσόγειο όχι μόνο για να έχει επαφή και να παρέχει υποστήριξη στη σύμμαχό του Χεζμπολάχ του Λιβάνου, αλλά και για να οδηγήσει ενεργειακά του αποθέματα μέσω αγωγών που θα διέρχονται από Ιράκ και Συρία και θα καταλήγουν στις μεσογειακές ακτές. Την ίδια ανάγκη θα έχουν και οι Κούρδοι του Ιράκ και της Συρίας, οι οποίοι αναζητούν διεξόδους που θα τους ανεξαρτητοποιούν από την επιρροή της Τουρκίας.

Το ποιος θα ελέγχει τις περιοχές από τις οποίες θα διέρχονται οι αγωγοί είναι ένα από τα ζητούμενα των πολεμικών αναμετρήσεων στη Μέση Ανατολή.

Η Τουρκία επεδίωξε, και επιδιώκει, την κατασκευή ενός αγωγού από το Ισραήλ προς τα δικά της εδάφη ως εναλλακτικής πρότασης του East Med. Ο αγωγός αυτός θα διέρχεται αναγκαστικά από την ΑΟΖ του Λιβάνου και της Κύπρου. Δεν μπορεί να κατασκευαστεί αν δεν συναινέσουν οι δύο αυτές χώρες. Ο Λίβανος βρίσκεται στην αρχή μιας διαδικασίας οριοθέτησης της δικής του ΑΟΖ με το Ισραήλ, και προς το σκοπό αυτό δεν αποκλείεται και η διαμεσολάβηση του Κύπριου προέδρου Νίκου Αναστασιάδη. Και για την Κυπριακή Δημοκρατία η διέλευση ενός τέτοιου αγωγού από τη δική της ΑΟΖ αποτελεί στοιχείο στις διαπραγματεύσεις της για το Κυπριακό.

Αλλά το ζήτημα βρίσκεται αλλού. Ο East Med δεν έχει μόνο την ενθάρρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και των Ηνωμένων Πολιτειών. Παρά το γεγονός ότι με την κυβέρνηση Τραμπ αλλάζουν διεθνείς σταθερές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, στην περιοχή μας και με την τουρκική αφερεγγυότητα στο αποκορύφωμά της οι ΗΠΑ φαίνεται ότι επενδύουν στον άξονα Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα στον οποίο επιθυμούν να εντάξουν και την Αίγυπτο, αλλά προς το παρόν κάτι τέτοιο είναι δύσκολο κυρίως για λόγους εντυπώσεων στον αραβικό κόσμο. Το κενό της τετραμερούς καλύπτει η άλλη τριμερής, Ελλάδας- Κύπρου-Αιγύπτου. Παρά τα προβλήματα και τους χαμηλούς ρυθμούς της, υφίσταται και λειτουργεί.

Αυτή τη διασύνδεση πλην των ΗΠΑ και της ΕΕ την υποστηρίζουν και ο Αιγύπτιος πρόεδρος και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός.

Δεν είναι, όμως, χωρίς ανταγωνιστικές δυνάμεις, κυρίως στο εσωτερικό του Ισραήλ. Ο γενικός γραμματέας του ισραηλινού υπουργείου Ενέργειας, για παράδειγμα, πριν από λίγους μήνες σε δημόσιες δηλώσεις του έδωσε έμφαση στην κατασκευή του αγωγού Ισραήλ-Τουρκίας, αντί του East Med. Το ερώτημα πώς μπορεί ένας γενικός γραμματέας υπουργείου να έρχεται σε αντίθεση με τον πρωθυπουργό του απαντάται με την επισήμανση ότι πίσω από τον γραμματέα βρίσκονται ισχυρές εβραϊκές οικονομικές δυνάμεις που διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην Τουρκία. Μία από αυτές είναι η οικογένεια Ζορλού η οποία έφυγε το 1913 από τη Θεσσαλονίκη και εγκαταστάθηκε στην Τουρκία. Η οικογένεια αυτή διαδραμάτισε και διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στις ισραηλοτουρκικές σχέσεις. Το αν οι εξελίξεις στην περιοχή, και κυρίως αν η πολιτική Ερντογάν ξεπέρασαν τις δυνατότητές της να επηρεάζει τις εξελίξεις, μένει να το δούμε.

Από την τριμερή της Θεσσαλονίκης θα πρέπει να επισημάνουμε δύο ακόμη στοιχεία. Το πρώτο είναι η διακριτική διαφοροποίηση του Έλληνα πρωθυπουργού από την πολιτική του Ισραήλ τόσο στο θέμα των εποικισμών όσο και στην απουσία προόδου στις προσπάθειες για τη δημιουργία ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους. Εστίασα με προσοχή στις αντιδράσεις του κ. Νετανιάχου όταν ο κ. Τσίπρας αναφερόταν στο θέμα αυτό. Ούτε το βλέμμα του ούτε το πρόσωπο του ισραηλινού πρωθυπουργού άλλαξαν.

Η πρώτη εξήγηση είναι ότι σε τέτοιες περιπτώσεις υπάρχει μια προεργασία, και η μία πλευρά γνωρίζει τις θέσεις που θα αναπτύξει η άλλη. Η δεύτερη είναι ότι ο κ. Νετανιάχου δεν θα έχει καμιά αντίρρηση η στρατηγική (όπως διαμορφώνεται) σύμμαχός του Ελλάδα να έχει καλές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο. Η σχέση αυτή θα φανεί και στον ίδιο ωφέλιμη. Άρα η ελληνική διπλωματία θα πρέπει να ακροβατήσει μεταξύ της βελτίωσης και της προώθησης των ελληνοισραηλινών σχέσεων αλλά και της διατήρησης των παραδοσιακών σχέσεων Ελλάδας – αραβικών χωρών.

Στο ερώτημα ποιών αραβικών χωρών όταν διχάζονται σε ακραίο επίπεδο μεταξύ τους η απάντηση είναι: όλων, αν είναι δυνατόν. Η Ελλάδα με την ήπια παρουσία της στην περιοχή μπορεί να φανεί χρήσιμη σε όλους.

Και αυτό είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα, αρκεί να μπορεί να το ασκήσει.

Η Αίγυπτος, όπως είναι γνωστό, ανέθεσε στην Ελλάδα την εκπροσώπησή της στο Κατάρ μετά τη ρήξη στις σχέσεις των δύο χωρών. Πληροφορίες από την αιγυπτιακή πρωτεύουσα φέρουν το Κατάρ να απελαύνει τους Αιγύπτιους διπλωμάτες από τη Ντόχα, ενώ υπάρχει φόβος για απέλαση και όλου του διοικητικού προσωπικού της αιγυπτιακής πρεσβείας το οποίο αριθμεί περί τους 250 υπαλλήλους.

Σε μια τέτοια περίπτωση η Ελλάδα δύσκολα θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τους 250.000 Αιγύπτιους που βρίσκονται στο Κατάρ. Και οι αρχές του Κατάρ προχωρούν αργά τις διαδικασίες διπλωματικής εκπροσώπησης της Αιγύπτου από την Ελλάδα ώστε όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία να αποτραπεί η απέλαση των αιγυπτίων υπαλλήλων. Περιμένουμε να δούμε τις κινήσεις της ελληνικής διπλωματίας.

Το άλλο σημαντικό γεγονός από την τριμερή της Θεσσαλονίκης είναι η σύσφιξη των ελληνοισραηλινών σχέσεων μέσω Θεσσαλονίκης. Αλλά το θέμα αυτό θα το θίξουμε σε επόμενο σημείωμά μας.

Πηγή: www.anixneuseis.gr